Η προέλευση του μοιρολογιού

   Τη νύχτα της Μεγάλης Πέμπτης στην Κάτω Παναγιά Μικράς Ασίας, οι γυναίκες και τα κορίτσια παρέμεναν στην εκκλησία και ξενυχτούσαν το Χριστό, ψάλλοντας το μοιρολόι της Παναγίας.
   Στο λαϊκό αυτό μικρασιάτικο άσμα, αποδίδεται παραστατικά, το μαρτύριο του Θεανθρώπου, και ταυτόχρονα, το μαρτύριο του Ελληνικού Γένους.
   Οι πραγματικά ηρωικοί εκείνοι Έλληνες της Μ.Ασίας, διατηρούσαν κρυφά ή φανερά, αμείωτη την πίστη των Πατέρων τους, και βέβαιη, την αποκατάσταση του Έθνους.
Μέσα στη φρικτή αυτή κατάσταση, και ειδικότερα κατάτη Μ.Εβδομάδα, εν αναμονή του Πάσχα, έψαλλαν το μοιρολόι της Παναγίας.
   Αυτό το μακροσκελές μοιρολόι διέσωσαν και μετέφεραν, από τη μακρινή τους Πατρίδα, την Παλαιά Κάτω Παναγιά Μ.Ασίας, οι πρόσφυγες της Νέας Κάτω Παναγιάς.
Συνεχίζουν και σήμερα να το ψέλνουν κάθε Μ.Πέμπτη, κάτω από το σταυρό, με τον ίδιο σκοπό, λυπητερά, κλαψιάρικα, όπως μας ήρθε από τα βάθη των αιώνων.